www.wspia2009.fora.pl

pasazere

HISTORIA ADMINISTRACJI

ZAGADNIENIA TORTURY FIZYCZNO-UMYSŁOWE
1. Pojęcie i istota administracji scentralizowanej i zdecentralizowane.
2. Pojęcie: państwa, jego typu i formy. Periodyzacja ustroju Polski.
3. Cechy państwa typu feudalnego.
4. Poddaństwo chłopów i jego rodzaje.
5. Immunitety i ich rodzaje.
6. Kolonizacja wsi na prawie niemieckim.
7. Kolonizacja miast na prawie niemieckim.
8. Stanowisko monarchy w państwie patrymonialnym. Wybór i kompetencje.
9. Organy centralne - kolegialne i jednoosobowe w monarchii patrymonialnej.
10. Podział terytorialny i urzędy lokalne w monarchii patrymonialnej.
11. Konstrukcja Korony Królestwa Polskiego.
12. Przywileje szlacheckie.
13. Sposoby uzyskania szlachectwa.
14. Folwark i sposób jego powstania.
15. Refeudalizacja ustroju społeczno- gospodarczego w państwie publiczno-prawnym.
16. Pańszczyzna i jej rodzaje.
17. Ustrój władz miejskich i kompetencje organów miejskich w państwie pub.-prawnym
18. Antymiejska i antymieszczańska polityka szlachty w XV i XVI wieku.
19. Sposób wyboru monarchy po śmierci Zygmunta Augusta.
20. Artykuły henrykowskie i Pacta conwenta.
21. Zakres władzy królewskiej w państwie publiczno-prawnym.
22. Sejm Walny - sposób wyboru i skład.
23. Zasady głosowania w Sejmie Walnym.
24. Kompetencje Sejmu Walnego.
25. Sejmiki szlacheckie, ich rodzaje i kompetencje.
26. Konfederacje i ich rodzaje.
27. Urzędy centralne w państwie publiczno-prawnym.
28. Podział urzędów ziemskich w państwie publiczno-prawnym.
29. Urząd starosty w dawnej Polsce.
30. Urząd wojewody w dawnej Polsce.
31. Reformy ustrojowe w Polsce w latach 1764-1768.
32. Prawa kardynalne.
33. Komisja Edukacji Narodowej i jej reformy.
34. Rada Nieustająca.
35. Reformy Seimu Wielkieso do uchwalenia Konstvtucii 3-maia.
36. Ustawa o miastach królewskich.
37. Pozycja mieszczan i chłopów w Konstytucji majowej.
38. Monarcha w świetle Konstytucji z 3 maja.
39. Sejm i Senat w Konstytucji majowej.
40. Straż Praw, skład i kompetencje.
41. Odpowiedzialność konstytucyjna i polityczna ministrów w Konstytucji majowej.
42. Ustrój władz w okresie Insurekcji kościuszkowskiej.
43. Ustrój polityczny po III rozbiorze w zaborze austriackim.
44. Ustrój polityczny po III rozbiorze w zaborze pruskim.
45. Powstanie Księstwa Warszawskiego i jego Konsryruci_
46. Pozycja monarchy w Księstwie Warszawskim
47. Sejm Księstwa Warszawskiego. Skład i kompetencje.
48. Rada Stanu w Księstwie Warszawskim.
49. Podział administracyjny i władze lokalne w Księstwie Warszawskim.
50. Dekret grudniowy w Księstwie Warszawskim.
51. Powstanie Królestwa Polskiego i jego konstytucja.
52. Monarcha i namiestnik w Królestwie Polskim. Pozycja i kompetencje.
53. Sejm Królestwa Polskiego. Skład i kompetencje.
54. Rada Stanu w Królestwie Polskim w dobie konstytucyjnej.
55. Administracja centralna w Królestwie Polskim doby konstytucyjnej.
56. Podział terytorialny Królestwa Polskiego i administracja lokalna 1815-1830.
57. Rzeczpospolita Krakowska (WMK) - podstawy prawne ustroju.
58. Zgromadzenie Reprezentantów w WMK - skład i kompetencje.
59. Senat w WMK - skład i uDrawnienia.
60. Władze lokalne w WMK.
61. Przekształcenia ustrojowe w Prusach na początku XIX w.
62. Powstanie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (WKP) -jego forma ustrojowa.
63. Namiestnik i sejm w WKP.
68. Podstawy prawne autonomii Galicji.
69. Sejm Krajowy - skład i kompetencje.
70. Władze rządowe w Galicji.
71. Samorząd terytorialny w Galicji w II poł. XIX w.
72. Samorząd terytorialny w Prusach i w WKP w II poł. XIX w
75. Dekret z 22 listopada 1918 r. i Mała Konstytucja.
76. Ustrój polityczny II RP w świetle Konstytucji marcowej.
77. Zasady Konstytucji marcowej.
78. Władza ustawodawcza i wykonawcza wg Konstytucji marcowej.
79. Nowela sierpniowa.
80. Konstytucja kwietniowa - zasady konstytucyjne.
81. Prezydent w świetle Konstytucji kwietniowej. Wybór i kompetencje.
82. Terytorialna administracja rządowa w II RP.
83. Samorząd terytorialny w II RP w świetle ustawy z 23 marca 1933 r.
82. Zasady funkcjonowania administracji w monarchii absolutnej.
83. Organy administracji centralnej we Francji i Rosji.
84. Administracja w monarchiach absolutyzmu oświeconego.
85. Administracja terytorialna w dobie absolutyzmu.
86. Samorząd terytorialny we Francji w okresie rewolucji burżuazyjnej.
87. Zasady funkcjonowania administracji w państwach postfeudalnych.
88. Biurokratyzm wg Maxa Webera.
89. Administracja lokalna w dobie dyktatury Napoleona.
90. Anglia monarchią parlamentarną.

wysłałem pytania które obowiązują na TORTURY FIZYCZNO-UMYSŁOWE i wykasowałem te które nas nie obowiązują czyli 63,64,65,66,72,73 ale piszą tutaj niektóre osoby że było mówione na wykładach że od 84 do końca nie obowiązują nas, ja tego nie słyszałem więc też je tutaj dałem, ale jak by nas faktyczne nie obowiązywały to by było spoko Smile

MoLoKo

dobre

1.Pojęcie i istota administracji scentralizowanej i zdecentralizowanej

Administracja scentralizowana to taka, która ma wieloszczeblową scherarchiwizowaną strukturę, w której następuje zależność osobista i służbowa i której działalność oparta jest na czynniku biurokratycznym. Organami administracji centralnej były i są monarchia (rząd), urzędnicy królewscy (ministrowie) i im podporządkowani urzędnicy. Do nich należy i należało rządzenie krajem w skali globalnej poprez realizację ustaw i nadzór nad administracją lokalną.
Adm. Zdecentralizowana najczęściej pod postacią samorządu. Pod pojęciem samorząd należy rozumieć podst. Formę organizacji lokalnego życia publicznego. Samorząd stanowi pewną samodzielność w zakresie wykonywania prawa. Należy to odróżnić od autonomii= samodzielność w stanowieniu prawa.

2.Pojęcie państwa- jego typy i formy, periodyzacja
Państwo to organizacja polityczna obejmująca ogól społeczeństwa zamieszkującego na określonym terenie.
Państwo pojawia się na określonym etapie rozwoju społeczeństw. W ślad za tym następuje podział społeczeństwa na klasy, z których jedne posiadają a inne nie posiadaja tych srodków produkcji. Te klasy, które posiadają środki produkcji tworzą aparat poltyczny zapewniający im swobodne z nich korzystanie.
Wyróżniamy 5 formacji społ-politycznych dla których (poza pierwszyą) wyróżniamy 4 typy państwa :
Wspólnota pierwotna (typ państwa-brak); niewolnicza(niewolniczy), feudalna(feudalny); kapitalistyczna(kapitalistyczny) socjalistyczna(socjalistyczny).
Periodyzacja to podział na okresy wg chronologii
KONSERWATOR POWIERZCHNI PŁASKICH- który trwa w PL od VII do poł.Xw (kształtują się cechy późniejszego państwa feudalnego, następuje proces indywidualizacji srodkow produkcji )
Wczesnofeudalny trwa od połowy X do 1138 (rozbicie dzielnicowe)
Rozdrobnienia dzielnicowego 1138 do 1320 (koronacja Władysława Łokietka)
Monarchii stanowej 1320 do poł XV (1454 wydanie przywilejów szlacheckich)
Demokracji szlacheckiej od poł XV do XVII (1606-1607- rokosz Zebrzydowskiego)
Oligarchii magnackiej 1607-1764 (sejm Konwokacyjny)
Monarchii Konstytucyjnej 1764-1795 (III rozbór Polski)
schyłkowy feudalizm 1795 do poł. XIX (zniesiono pańszczyznę)

3. Cechy poddaństwa typu feudalnego
Państwo polskie jako państwo feudalne posiadało specyficzne cechy które pozwala zaliczyć do grona państw feudalnych:- wielka feudalna własność (oznaczała, że w państwie właścicielem ziemii byli feudałowie świeccy i duchowni, przy czym część tej ziemii była użytkowana przez chłopów. Chłop był wieć użytkownikiem a nie właścicielem)
-poddaństwo chłopów
- podział społ. Na klasy i stany społeczne
Cechy drugorzędne:-monarchiczna forma rządów
-nierówność prawa
-partykularyzm prawny
-ustrój lenny i związana z m\nim hierarchia lenna

4. Poddaństwo chłopów i jego rodzaje
Trojaka postać:
-gruntowa, świadczona przez chłopów renta feudalna w postaci renty (naturalnej- świadczona w naturze w płodach rolnych; pieniężnej- jako czynsz; odrobkowej- pańszczyzna)
W zależności od dominacji renty był różny system gospodarowania: Gospodarka naturalna, czynszowa, folwarczno- pańszczyźniana
-osobista- istotą poddaństwa osobistego było przywiązanie chłopa do ziemi. Chłop bez zgody pana użytkowanej ziemi nie mógł opuścic. Były również inne przejawy poddaństwa osobistego(np. prawo pierwszej nocy)
-sądową- oddanie władzy sądowej feudałowi wobec ludności jemu podległej. Był on arbitrem w sporach między chłopami
5. Immunitety i ich rodzaje
Immunitet- przywilej jednostkowy, zwalniający obdarowywanego wraz z ludnością feudalną od niego uzależnioną od powinności na rzecz prawa książęcego. Mógł przybierać postać immunitetu gospodarczego lub sądowego. Ten pierwszy zwalniał feudała od powinności natury ekonomicznej, sądowy zaś odgraniczał uprawnienia urzędników królewskich w zakresie sparwowania sądownictwa na terenie immunizowanym. Poprzez immunitety następowało osłabienie władzy panującego, a wzmocnienie władzy feudałów.
6. Kolonizacja wsi na prawie niemieckim
Lokalizacja na prawie niemieckim miała charakter sformalizowany: odbywała się wg wzorów i z zachowaniem prawa niem., grono osadników tworzyła ludność pochodzenia niemieckiego. Kolonizacja na prawie niemieckim była sformalizowana ponieważ odbywała się w formie pisemnej. Wymagane były stosowne dokumenty tj: przywilej lokacyjny oraz umowa lokacyjna.
Przywilej lokacyjny był indywidualnym zezwoleniem wydawanym przez panującego na tworzenie wsi lub miasta, zawierzającym zgodę na recepcję prawa niemieckiego zawierającym również immunitet jeżeli wcześniej właściciel takowego nie miał.
Umowa lokacyjna- w oparciu o nadany przywilej lokacyjny dochodziła pomiędzy feudałem, organizatorem przyszłej wsi lub miasta zwanym zasadźcą. Określała ona również prawa i obowiązki zasadźcy, osadników oraz właściciela danej wsi lub miasta.
7. Kolonizacja miast na prawie niemieckim
Miasta przeważnie były lokowane na prawie magdeburskim i lubeckim. Jeżeli miasto zakładał sam panujący- wydawał dokument lokacyjny, jeżeli masto zakładał pan feudalny, wówczas musiał uzyskać przywilej monarchy, a dopiero na jego podst wystawiano dokument lokacyjny. Dwie grupy miast w zależności od tego kto wydawał dokument lokacyjny: miasta książęce i prywatne.
8. Stanowisko monarchy w państwie patrymonialnym. Wybór i kompetencje
Monarcha był głównodowodzącym wojskiem, rozkazy jego przybierały formę obowiązującego prawa, wszelkie funkcje nominacyjne, najwyższa władza sądownicza z prawem apelacji i ewokcji. Władza ta teoretycznie była nieograniczona, w praktyce zaś zakres jej zależał od osobowości panującego oraz wzajemnego układu sił miedzy panującym a feudałem, a zwłaszcza z możnowładztwem. Ten szeroki zakres uprawnień panujący realizował za pośrednictwem organów kolegialnych i jednoosobowych.
9. Organy centralne- kolegialne i jednoosobowe w monarchii patrymonialnej
Obowiązywał system pałacowo- dominalny, tzn. ci sami urzędnicy posiadali uprawnienia i funkcje dot. Dworu jak i państwa w całości.
Palatyn (kones)- zastępował panującego oraz dowodził wojskiem
Kanclerz- stał na czele kancelarii, miał pewien wpływ na politykę zewn i wewn.
Skarbnik- piecza nad przychodami i wydatkami państwa, czyli dworu
Mincerz- podległy skarbnikowi, decydował o polityce monetarnej
Grono urzędników centralnych uzupełniało grono urzędników sprawujących władzę w terenie;
Sprawny zarząd wymagał również utworzenia organów działających w terenie. Dla celów adm. Lokalnej podzielono kraj na prowincje (7) te zaś na okręgi grodowe. Na czele prowincji stał namiestnik, na czele zaś okręgów grodowych kasztelani. Posiadali aparat wykonawczy w postaci wyspecjalizowanych urzędników (wojski, włodarz, sędzia). Najniższą jednostką podziału mającą charakter samorządowy było opole, posiadające pewne funkcje gosp- policyjne.
10. podział terytorialny i urzędy lokalne w monarchii patrymonialnej
Zarząd adm państwa wymagał sprawnie działającego aparatu dla celów adm lokalnej. W okresie poprzedzającym rozdrobnienie kraj podzielony był na prowincje te zaś na kasztelanie w ilości 100. Na czele prowincji stał mianowany przez króla namiestnik, zaś na czele kasztelani – kasztelan, który posiadał pewnie uprawnienia sądowe i gospodarcze. Swoje uprawnienia kasztelan realizował poprzez zastępujących go urzędników wojskiego, chorążego i włodarza. Najniższą jednostką podziału miało opole.
11, Konstrukcja Korony Państwa Polskiego
W roku 1320 następuje przejście od Konstrukcji monarchii patrymonialnej na rzecz państwa traktowanego jako Korona Król. Polskiego. Pojęcie to oznaczało:- suwerenność państwa na zewnątrz, -niepodległość ziem polskich,-obowiązek ciążący na władcy odzyskiwania ziem pozostających poza granicami państwa –odrzucenie patrymonialnej konstrukcji na rzecz o charakterze publiczno- prawnym – zmiana usytuowania i pozycji monarchy w państwie, ponieważ monarchy nie utożsamiano z państwem, czyniono z niego 1-szego urzędnika.

12. Przywileje szlacheckie
Przywileje miały charakter zbiorowy, dotyczyły całego stanu, z reguły były to ustępstwa ze strony króla na rzecz szlachty.
W drodze przywilejów monarcha wyzbywał się części posiadanego władztwa publiczno- prawnego. Pierwszym przywilejem szlacheckim, nie licząc przywilejów partykularnych w Cieni (1228) i Lutomyśle (1291) był:
Przywilej Ludwika Węgierskiego wydany w Budzie w roku 1305:
-zakazywał królowi nakładania nadzwyczajnych podatków bez zgody szlachty
-zobowiązywał króla do żołdu dla szlachty w wyprawach poza granice państwa
-zwalniał szlachtę z nieodpłatnej stancji
Przywilej Koszycki 1374
-wprowadzał wolność podatkową szlachty
-zastrzegał urząd starosty dla Polaków
-wprowadzał zasadę osiadłości i dożywotności urzędu
Zwalniał szlachtę od kosztów związanych z budową zamków i twierdz obronnych
-zobowiązywał króla do wykupu szlachcica wziętego do niewoli poza granicami państw
Piotrkowski z 1388
-ustalał stały żołd dla szlachty w pospolitym ruszeniu
-zobowiązywał króla do wykupu szlachcica wziętego do niewoli na terenie kraju
Czerwiński z 1422
-wprowadzał nietykalność majątkową szlachty bez wyroku sądu
-wprowadzał niepołączalność stanowisk starosty i sędziego ziemskiego
- nakazywał sądzić w oparciu o prawo pisane
Warcki z 1423
- zakazywał wychodu chłopów w latach wolnizny
-dopuszczał możliwość wykupu sołectwa z rąk buntowniczego i nieposłusznego sołtysa
Brzesko-jedleńsko-krakowski z lat 1425-1433
-najważniejszym jego postanowieniem było przyznanie szlachcie nietykalności osobistej bez wyroku sądowego
Cerekwicko nieszacki 1454
-monarcha bez zgody szlachty wyrażonej na sejmikach nie mógł stanowić nowego prawa, nakładać podatków, czy też zwoływać pospolitego ruszenia

13. Sposoby uzyskania szlachectwa
O przynależności do stanu szlacheckiego decydowało urodzenie. Od 1506r. postanowiono, że tylko urodzenie z matki jest podstawą do nabycia uprawnień szlacheckich. Istniały sporadyczne sposoby otrzymania praw szlacheckich poprzez:
-nadanie- polegało, aby w procesie udowodniania szlachectwa lub rodowodu przedstawić świadków. Tą drogą m.in. przez przekupienie świadków w grono członków tego stanu przechodzili bogaci mieszczanie
-nobilitację- było to nadanie praw szlacheckich plebejowi za szczególne zasługi. Nobilitował król. Od 1578 czynił to za zgodą sejmu
-indygenat- było to nadanie szlachectwa polskiego szlachcicowi obcego pochodzenia. Decydował o tym król, od 1641 za zgodą sejmu
-skartabelat- to instytucja niepełnego szlachectwa ponieważ pełnię praw szlacheckich otrzymywało się dopiero w trzecim pokoleniu. Przyznawanie tego należało do króla, od 1669 za zgodą sejmu

14. Folwark i sposób jego powstania
Pod pojęciem folwarku rozumiano gospodarstwo rolne lub rolno- handlowe nastawione na produkcję i zbyt, zarządzane przez feudała lub jego urzędników a uprawiane przez chłopów na zasadzie pańszczyzny. Podstawą tworzących się folwarków była pozostała część z czasów lokalizacji rezerwa pańska. Powiększano ją o zgarniane ziemie sołtysów, przyłączanie pustek, czyli gospodarstw które nie miały swojego dziedzica poprzez okrajanie gospodarstw chłopskich oraz zagospodarowywanie dotychczasowych nieużytków.
15. Refeudalizacja ustroju społ-gosp w państwie publiczno- prawnym
Pod pojęciem refeudalizacji ustroju należy rozumieć zinstytucjonalizowanie form poddaństwa chłopów, tak gruntowego, osobistego i sądowego. Wyrazem poddaństwa gruntowego była świadczona przez chłopów pańszczyzna. Wymiar pańszczyzny rósł w ramach rozwoju folwarku. Zapotrzebowanie na prace pańszczyźniane wymusiło na szlachcie określenie form i zasad odnoszących się do poddaństwa osobistego. Przede wszystkim odnosiło się do przywiązania chłopa do gruntu. Tylko przywiązany do gruntu chłop mógł systematycznie rentę wykonywać. Szereg aktów prawnych szło w tym kierunku. Był to przywilej warecki (1423), mówiący o wykupie sołectwa z rąk zbuntowanego i nie posłusznego sołtysa. Były to także konstytucje z 1496,1501,1532,1543. Ta ostatnia stanowi o ostatecznym przywiązaniu chłopa do ziemi. Oznaczało to, że chłop bez zgody właściciela ziemi nie mógł jej opuścić. Refeudalizacja to także zaostrzenie zasad poddaństwa sądowego w odniesieniu do dóbr prywatnych. Ustalono, że pełną jurysdykcję w sprawie karania chłopa karą śmierci przejmuje szlachcic. Refeudalizacja spowodowała wzrost procesu zbiegostwa chłopów. Szlachta podjęła skuteczną walkę ze zbiegostwem przez wprowadzenie odpowiedzialności zbiorowej wsi za zbiegłego chłopa, skrócenie procesóe, nie przedawnianie zbiegostwa jak również karanie tych spośród szlachty, którzy przyjęli zbiegłego chłopa.

jak ktoś ma w kompie wpisane odpowiedzi to niech też wrzuca!!!!!!!!

pasazere

16. Pańszczyzna i jej rodzaje.
Podstawowym obowiązkiem chłopów poza uprawą własnej ziemi było świadczenie pańszczyzny - nieodpłatna praca na folwarku. Liczba dni pańszczyźnianych rosła wraz ze wzrostem terytorium folwarku.
Pańszczyzna sprzężajna (ciągła) - chłopi uprawiali ziemię własnymi środkami, narzędziami i przy użyciu własnych zwierząt.
Pańszczyzna piesza - pociągano do niej bezrolnych chałupników, komorników i zagrodników, aby służyli u pana
Pańszczyzna wydziałowa (jutrznia) - wprowadzona w XVII-XVIII w. jako odpowiedź panów na obniżającą się jakość pracy chłopów pańszczyźnianych, określano obszar, który miał być uprawiony, z którego zbierano zboże

17. Ustrój władz miejskich i kompetencje organów miejskich w państwie publiczno prawnym.
Daleko idące zmiany zwłaszcza w sferze ustrojowej nastąpiły w przypadku MIAST I MIESZCZAN. W XIV w. rolę dominująca zaczyna zdobywać rada miejska. Na rade miejska przechodziły więc wszystkie te uprawnienia, które uprzednio posiadał wójt. Rada składała się z rajców pod przewodnictwem burmistrza. W znakomitej większości wywodzili się oni z grona patrycjatu.
Z reguły z grona członków rady wybierano burmistrza, który reprezentował miasto i rade na zewnątrz. Rada przejmując funkcje wójta uzyskiwała trojakiego rodzaju kompetencje:
Ustawodawcze - bo wydawała tzw. Wilkierze - ustawy miejskie szczególnie regulujące życie społeczne, gospodarcze, ustrojowe i prawne w mieście.
Wykonawcze - polegały na określaniu dochodów i wydatków miasta , ustalania podatków, podejmowania decyzji inwestycyjnych, organizowania obronności miasta, mianowanie urzędników miejskich,
Sądowe - sprowadzały się do tego, ze rada miejska była jednym z sądów funkcjonujących w mieście.
Prawo do korzystania z praw miejskich przysługiwało nie wszystkim tylko tym, którzy mieli obywatelstwo miejskie. Obywatelstwo swe dziedziczyło aczkolwiek można je było nabyć. By nabyć obywatelstwo trzeba było zakupić posesje w mieście, zapłacić specjalny podatek, wyznawać religie większościową, wykazać się prawym urodzeniem.

18. Antymiejska i antymieszczańska polityka szlachty w XV i XVI wieku.
Rozwój gospodarki folwarcznej ściśle wiązał się z polityką antymiejską i antymieszczańską szlachty. Najpierw szlachta próbowała stosować rugi chłopskie, czyli usuwać chłopa z lepszych terenów na gorsze. Większość szlachty starała się o nowe liczne przywileje. Już 1423r. uzyskała przywilej warcki, który mówił o możliwości wykupywania przez szlachtę gospodarstw sołtysich. W 1496 został ogłoszony przywilej piotrkowski, który stwierdzał, że tylko jeden chłop w ciągu roku mógł opuścić wieś, i tylko jedno dziecko z rodziny chłopskiej mogło szukać zawodu poza wsią. Na taką sytuację musiał zgodzić się pan. W 1520r. Sejm podjął uchwałę, która mówiła o obowiązku pańszczyzny dla chłopa w wymiarze jednego dnia w tygodniu. Kolejnym faktem, który pogłębił trudne położenie chłopstwa był rozwój tzw. sądownictwa patrymonialnego. Jedynym sędziom życia i śmierci chłopa był szlachcic.
Politykę antymieszczańska szlachty potwierdzał przywilej z I496r., który mówił o zwolnieniu szlachty z opłat celnych dla swych produktów wywożonych za granicę oraz dla towarów sprowadzanych na potrzeby własnego folwarku. W 1496. Sejm zakazał mieszczaństwu posiadania i nabywania ziemi poza granicami miasta.

19. Sposób wyboru monarchy po śmierci Zygmunta Augusta.
Po śmierci Zygmunta Augusta (1572). Od 1573r przyjęto zasadę elekcji VIRITIUM – każdy szlachcic miał prawo przybyć i bezpośrednio uczestniczyć w wyborze króla. Przygotowanie elekcji należało do Prymasa, który jako INTERREX zastępował króla. Sejm konwokacyjny – zawiązywano konfederacje i powoływano sądy kapturowe. Sejm elekcyjny – przesłuchiwano kandydatów na króla. Elekcje odbywały się we wsi Wola pod Warszawą. Budowano tam namiot (szopa senatorska) w którym przesłuchiwano kandydatów. Głosowano zgodnie z zasadą jednomyślności. Na koniec wynik głosowania ogłaszał Prymas, któremu towarzyszył marszałek. Królowi elektowi przedstawiono do podpisu zobowiązanie przestrzegania zasad ustrojowych (artykuły henrykowskie) oraz osobiste zobowiązania elekta (PACTA CONVENTA)
Sejm koronacyjny - odbierano od króla przysięgę koronacyjną, artykuły henrykowskie, pacta conventa i inne akty. Król zatwierdzał wyroki wydane w czasie bezkrólewia i odbierał insygnia.

20. Artykuły henrykowskie i Pacta conwenta.
Zostały po raz pierwszy sformułowane w 1573 na konferencji warszawskiej. Ich celem było ograniczenie władzy króla – elekta, oraz zapewnienie poszanowania dla polskich zasad ustrojowych. Zostały one sformułowane pod wrażeniem programu hugenotów. Artykuły henrykowskie (nazwa od imienia pierwszego króla obronnego w wyniku wolnej elekcji – Henryka Walezego). Fundamentalne zasady ustrojowe państwa: w Polsce król będzie obierany w drodze wolnej elekcji, król nie może używać tytułu dziedzica ani uczynić nic co mogłoby prowadzić do dziedziczności tronu., zobowiązanie króla do zwoływania sejmu, do nie nakładania podatków, do nie zwoływania pospolitego ruszenia bez zgody sejmu, do niepodejmowania decyzji o wojnie i pokoju bez zgody senatu Pacta conventa były umową publiczną zawieraną przez szlachtę RP z królem-elektem. Układane były przez sejm elekcyjny. Za każdym razem miały inną treść zależnie od osoby elekta. Dotyczyły zobowiązań elekta, zawierały wytyczne polityki zagranicznej, spraw wojskowych, zobowiązań finansowych.

21. Zakres władzy królewskiej w państwie publiczno-prawnym.
Z punktu widzenia ustroju politycznego cecha charakterystyczną był dualizm władzy reprezentowanej z jednej strony przez monarchę i jego urzędników z drugiej przez reprezentacje stanowe. W zasadzie te reprezentacje stanowe ograniczały się do przedstawicielstwa stanu szlacheckiego. Niewątpliwie rolę decydującą w państwie miał monarcha aczkolwiek z upływem czasu pozycja panującego ulegała osłabieniu. Pozycję panującego determinowały sposób jego wyboru i posiadane kompetencje. Wszędzie tam gdzie tron był dziedziczny pozycja władcy była ugruntowana, słabła zaś gdy w grę wchodziły inne sposoby następstwa tronu zwłaszcza elekcja. Do króla należały wiec władza ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza, dowództwo nad wojskiem. Monarcha stanowił prawo wydając edykty, dekrety i uniwersały. Po roku 1454 również stanowił ogólnopaństwowe prawo ale za zgoda sejmików szlacheckich. Monarcha decydował w ramach szeroko rozumianej administracji o polityce zewnętrznej i wewnętrznej. Pewien wpływ na poczynania króla miała również rada królewska. Podobnie jak w poprzednik okresie był to organ niesformalizowany, w którym zasiadali zwyczajowo arcybiskup, biskupi, urzędnicy przy królu i osoby swobodnie przez króla mianowane. Oni to wypowiadali swoje uwagi, niekiedy inspirujące króla w zakresie prowadzonej przez niego polityki.

22. Sejm Walny - sposób wyboru i skład.
Sejm walny rozwinął się w XV w. Wywodził się z obrad monarchy z Radą Królewską, kiedy na posiedzenia zaczęli przybywać przedstawiciele szlachty oraz niektórych miast i kapituł. Rozwojowi sejmu sprzyjały elekcje oraz zasada, że Król nie może nakładać nowych podatków bez zgody stanów. 1493r reprezentacja szlachty obradowała osobno od Rady Królewskiej. Odrębne obrady Rady Królewskiej (wraz z Królem) i izby poselskiej stały się zwyczajem. Na koniec obie izby spotykały się, aby uzgodnić stanowisko i uchwalić Konstytucję (miasta bojkotowały zjazdy szlacheckie z powodu antymiejskiej polityki szlachty – stąd w izbie poselskiej zabrakło reprezentacji innych niż szlachta stanów). Monarcha posiadał inicjatywę ustawodawczą. Rada Królewska miała kompetencje prawodawcze jedynie w zakresie skarbowości, w pozostałych sprawach mogła jedynie radzić. 1505 r zasada, ze uchwały sejmowe muszą zapadać za zgodą 3 stanów sejmujących – Króla, Senatu i Izby Poselskiej (Konstytucja Nihil novi uchwalona na sejmie radomskim w 1505 r.)
Kompetencje Sejmu Walnego: *uchwalenie podatków, *uchwalenie nowych praw, *wyrażanie zgody na zwołanie pospolitego ruszenia, *nadawanie kierunku polityce zagranicznej, *kontrola podskarbich, *kontrola króla (senatorowie rezydenci), *zawieranie traktatów pokojowych i sojuszy.

23. Zasady głosowania w Sejmie Walnym.
Od początku istnienia sejmu formalnie obowiązywała zasada jednomyślność przy podejmowaniu decyzji. Przez długi okres czasu nie była ona jednak respektowana , powodów było kilka. Sytuacja zmieniła się w połowie w roku1652 kiedy to mocą jednostkowego głosu sprzeciwu „liberum veto" nie dopuszczono do sprolongowania obrad sejmu, co doprowadziło do zniwelowania całego dorobku sejmu podjętego w okresie 6 tygodni. Ten precedens uznano za obowiązujące prawo już w roku 1669 kiedy to zerwano sejm przed końcem jego obrad, w roku 1688 zerwano sejm jeszcze przed wyborem marszałka Ta praktyka nadużywania liberum veto była w interesie poszczególnych koterii magnackich, doprowadziła ona do tego, że obrady sejmu nie dochodziły do skutku, podejmowane ustawy miały drugorzędny charakter a w czasach saskich nastąpił zupełny paraliż Liberum veto starano się obejść. Czyniono to poprzez tzw. limitacje obrad sejmu czyli zawieszanie obrad do czasu uzgodnienia wspólnego stanowiska bądź też poprzez konfederowanie sejmu nawet gdy konfederacja w kraju nie została zawiązana. Sejm konfederacki był bowiem takim w którym obowiązywała zasada większości głosów przy podejmowaniu decyzji.

MoLoKo

24. Kompetencje Sejmu Wielkiego

Początkowo zakres uprawnień był niewielki. Kompetencje sejmu ograniczone były do stanowienia ustaw, zwoływania pospolitego ruszenia oraz nakładania podatków. Z czasem te uprawnienia zaczęły narastać. Od 1616r. od zgody sejmu zależało zawieranie pokoju i wypowiadanie wojny przez króla. Od 1578 sejm wyrażał zgodę na nobilitację. Od 1641 na indygenty, a od 1669 na skarabelaty. Do sejmu należała także kontrola urzędników ministerialnych np: podskarbiego. Sejm pełnił też funkcje sądowe oraz miał kontrolę nad poczynaniami króla. Udzielał prawa łaski oraz ogłaszał amnestię. Kontrolował działania rządu i senatorów- rezydentów.

25. Sejmiki szlacheckie, ich rodzaje i kompetencje.

- sejmiki przedsejmowe- zwoływane przez króla w związku z mającym się odbyć sejmem walnym, na sejmikach tych po pierwsze ustosunkowywano się do propozycji ustawodawczych pochodzących od tronu. To ustosunkowywanie się przybierało postać instrukcji poselskich. Instrukcje te, jako stanowisko szlachty danej ziemi, województwa lub powiatu stały się z czasem wiążące dla posłow wybieranych przez dany sejmik, co oznaczało, że poseł nie mógł inaczej głosowaćjak tylko tak jak stanowiła instrukcja. Na sejmiku przedsejmowym wybierano również posłów na sejm walny, z reguły po dwóch przez każdy sejmik, otrzymywali oni diety poselskie.
- sejmiki relacyjne- zbierały się po obradach sejmu, składano na nich relacje z obrad sejmu walnego, niekiedy dopełniano czynności tego sejmu, z czasem wybierano na nich członków do trybunału skarbowego
- sejmiki elekcyjne- przewodniczył im wojewoda a wybierano na nich kandydatów na wakujące stanowiska sędziowskie
- sejmiki deputackie- zaczęły się pojawiać od 1578r. w związku z utworzeniem Trybunału Koronnego. Wybierały one deputatów, czyli przedstawicieli szlachty do tego trybunału.
- sejmiki kapturowe- przyjmowały one pełnię władzy wraz z prawem tworzenia specjalnych sądów prawnych, pełnie władzy w okresie bezkrólewia
-sejmiki prowincjonalne zwane generalnymi- obejmowały one posłów i senatorów danej prowincji w trakcie obrad sejmu walnego
- sejmiki gospodarcze- pojawiły się w drugiej poł. XVIIw, w nich praktycznie koncentrował się władza lokalna, z prawem uchwalania podatków, poboru żołnierza powiatowego i przejęcia tych funkcji, które posiadał starosta

26. Konfederacje i ich rodzaje

Obok sejmików i sejmu walnego formą partycypowania we władzy były tzw. Konfederacje, tj. związki jednego lub kilku stanów dla osiągnięcia konkretnego stanu, działająca bądź w zastępstwie władzy państwowej, bądź zmuszający tą władzę do realizacji postanowień wysuniętych przez ten związek. W zależności od podmiotów lub celów konfederacje dzieliły się na mieszczańskie, szlacheckie, z podziałem na:przeciwko władzy , przeciwko możnowładztwu, przeciwko duchowieństwu, obronne, duchowne, kapturowe, wojskowe, oraz przeciwko królowi i przy królu. Konfederacje zawiązywane były z reguły z jednej ziemi, z czasem mogły objąć obszar całego państwa. Wtedy to stawały się konkurencją dla wladz legalnie działających, co też wymagało zorganizowania władz tej konfederacji, które nadawały jej określony kierunek działania. Tymi władzami dla konfederacji szlacheckich była wolna rada, jako organ o charakterze uchwałodawczym oraz generalność jako organ o charakterze wykonawczym. Ta ostatnia składała się z marszałka i konsyliarzy. Istotą konfederacji szlacheckich było to, że podejmowane przez nie decyzje zapadały większością głosów. Było to powodem, że często zawiązywano sejmy walne pod nazwą konfederacji, by uniknąć konsekwencji liberum veto. Od konfederacji odróżnić trzeba rokosz. Można powiedzieć, że to konfederacja nie uznana przez władzę

27.URZĘDY CENTRALNE W PAŃSTWIE PUBLICZNYM
Kanclerz- najważniejsza rola, po dwóch w Koronie i na Litwie- jeden kaclerz,2gi podkanclerz. Między urzędami nie występowała podległośc, ranga była ta sama. Kanclerz kumulował w swoich rękach te funkcje które dzisiaj posiadaja ministrowie spraw zagr, wewn, sprawiedl. Współdecydował wiec z królem zwłaszcza do 1573 o polityce zagr,reprezentował parlament na sejmie, przedst. Propozycje do tronu, redagował akty król. Sprawdzał zgodnośc aktów prawnych z obiowiąz. Prawem, przewodniczył sądowi asesorskiemu
Równie ważne role pełnili marszałkowie koronny i nadworny. Symbolem ich laska marszałkowska, czuwał nad bezp. Króla, dowodził hufcem nadwornym, sprawował sądownictwo nad dworzanami, ustalał ceny na towary i usługi dla dworu.
Urząd podskarbiego- nadzór nad skarbem król, biblioteką królewska, czuwanie nad dochodami i wydatkami państwa
Po 1590 nastapił podział urzędów o charakterze finansowym. Podskarbi koronny współdecydował o dochodach i wydatkach państwa a podskarbi nadworny- dworu.
Zaczynając od XVIw dużego znaczenia zaczęły nabierać doraźne urzędy hetmańskie. Dwie kategorie: Koronny i polny. Ich ranga wzrosła wraz z upadkiem roli pospolitego ruszenia.

28. Podział urzędów ziemskich

Urzędy ziemskie były urzędami terenowymi opartymi na zasadzie dożywotności i posiadłości. Dzielono je na urzędy dygnitarskie, niższe urzędy ziemskie i urzędy tytularne.
Do urzędów dygnitarskich zaliczano wojewodę i kasztelana. Były to urzędy senatorskie.
Wojewoda w sferze wojskowej doprowadzał wojsko pospolitego ruszenia z województwa do króla, stał na czele panów województwa, przewodniczył sejmikom elekcyjnym, brał udział w sądach wiecowych i ziemskich, sprawował jurysdykcję nad żydami, ustalał taksy wojewodzińskie, posiadał wpływ na skład i funkcjonowanie rad w niektórych miastach.
Kasztelan- poza uczestnictwem w pracach senatu- nie miał od czasów monarchii stanowej szerszych kompetencji w terenie. Zastąpili go w tym : starostowie i sądy szlacheckie oraz panowie dóbr immunizowanych. Pozostała mu tylko jedna funkcja. Był on bowiem zobowiązany w przypadku pospolitego ruszenia do doprowadzenia uczestników z terenu.
Wojewoda i kasztelan byli urzędami o charakterze wojskowym i sądowym.
Do niższych urzędów o charakterze:- wojskowym –zaliczano wojskiego i chorążego
-sądowym- zaliczano sędziego, podsędka, podkomorzego.
Na samym końcu znajdowały się urzędy tytularne: stolnik, koniuszy, krajczy, łowczy, cześnik. Była to taka kategoria urzędników, którzy nie posiadali żadnego władztwa państwowego. Szlachta ubiegała się o te urzędy ze względu na prestiż i tytulaturę.

Pyt 26 i 28 przepisałam z mojej mamy notatek sprzed kilku lat- wydaje mi się, że momentami brak ładu i składu w nich) jeśli ktoś ma lepsze to niech wrzuci to te odp wytniemy.

29. Urząd starosty – rodzaje i kompetencje

Urzędy podzielono na dwa rodzaje: na lokalne królewskie i ziemskie. Urzędnikiem lokalnym- królewskim był starosta, wprowadzony przez Władysława II.
Początkowo istniała tylko jedna kategoria starostów tzw. Starostów generalnych powoływanych przez króla dla Wielkopolski, Rusi i Podola oraz o nieco innych funkcjach dla Małopolski. Starosta był wolny, był powoływany i odwoływany (od 1374) przez monarchę. Nie zobowiązywała go zasada dożywotności. Z czasem zaczęły się tworzyć inne kategorie starostów w tym ziemski i grodzki. Te kategorie zalicza się do grupy starostów jurydycznych. Obok starostów jurydycznych występuje też kategoria starostów tenutariuszy. Uprawnienia starosty generalnego były bardzo szerokie, pozbawione były tylko prawa stanowienia przywilejów. Z czasem te kategorie upodobniły się ijak również sprecyzowano i ujednolicono kompetencje:
Do starosty należało:
-nadzór nad królewszczyznami, czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem publicznym, formalne przewodniczenie w sądach grodzkich, udział w sądach wiecowych i ziemskich, -nadzór nad miastami królewskimi

30. Urząd wojewody w dawnej Polsce.

Wojewoda był najwyższym rangą dygnitarzem w województwie ( z wyjątkiem Krakowa) i przewodniczył Radzie Panów tego obszaru. W dziedzinie spraw wojskowych gromadził pospolite ruszenie z terenu swego województwa i wiódł je na centralny punkt zborny. Miał pewnie uprawnienia wobec miast królewskich, w szczególności zaś ustalał tzw. Taksy wojewodzińskie- taryfy cen wyrobów rzemieślniczych. Jako członek senatu mógł bezpośrednio wpływać na bieg spraw państwowych. Przewodniczył niektórym sejmikom (elekcyjnym), mianował i sądził woźnych sądowych.

31.REFORMY USTROJOWE W PL W LATACH 1764-1768
Po śmierci Augusta III w pierwszej poł. 1760zebrał się sejm konwokacyjny, który podjął szereg reform, które stały się początkiem głębszych reform w sferze ustroju politycznego, prowadzących do ukształtowania się monarchii konstytucyjnej. Były one przeprowadzane etapami i były dominantą zachodzących zmian. Pierwsze reformy przeprowadzono na sejmie konwokacyjnym w r1764 i sejmie koronacyjnym. Podjęte zmiany w zakresie ustroju odnosiły się do poprawy działania sejmu i senatu. W 1-szym przypadku spisano regulamin obrad sejmu, zwiększono role marszałków, zaczęto tworzyc deputację, ograniczono liberum veto. W sprawach gospodarczych dopuszczono możliwośc głosowania w sejmie większością, jedynie w przyp. Materii status (ustrój) zachowano jednomyślnośc. Wiodące zmiany nastąpiły również w administracji . Ograniczono rolę hetmanów i podskarbich. Ich funkcje przekazano na kolegialnie działające odrębne dla Korony i Litwy komisje wojskowe i skarbowe. Były one także instancją sądową w sprawach gosp. I wojskowych. Podobne w charakterze były uchwalone na sejmie konwokacyjnym w r 1765 Komisje dobrego porządku. Tworzono je dla posczegolnych miast z udziałem szlachty , a pod przewodnictwem starosty>kolegialna forma działania tych komisji oznaczała ograniczenie roli starostów względem miast królewskich. Przeciwieństwem dla reform sejmu konwokacyjnego jest uchwalenie w 1768 za sprawa Rosji praw kardynalnych.

32.PRAWA KARDYNALNE
To pewne zasady ustrojowe które miały być nieodmienne, wieczyście obowiązujące. W pewnym sensie były one podobne do art. Henrykowskich. Zaliczano ddo nich: wolną elekcję, potwierdzenie przywilejów szlacheckich, jednomyślnośc sejmu w zakresie materii status, dwuizbowośc i trójstanowośc sejmu, możliwość wypowiedzenia posłuszeństwa królowi. Na mocy tych praw dokonano podziału na materie ekonomiczne i określono materię status. Przez materię status rozumiano- podatki, zwoływanie pospolitego ruszenia, kwestie ustroju państwa, sprawy monetarne, wypowiadanie wojen. Mogły być one zmienane ale tylko na zasadzie jednomyślności. W roku 1768 te prawa kardynalne poddano pod gwarancje Rosji co oznaczało ze ich naruszenie mogłoby wywołac ingerencje Rosji w wewn, sprawy PL.

33. KEN i jej reformy

W 1773 została utworzona Komisja Edukacji Narodowej. Zorganizowanie tej komisji, będącej pierwszym ministerstwem oświaty w Europie, było krokiem do przezwyciężenia dualizmu administracyjnego, jaki gwarantowała dla Korony i Litwy Unia Lubelska z 1565r. Na czele KEN stał Prymas a jej członków ( Cool

wybierał sejm na okres 6 lat. Działalność Komisji poszła w dwóch kierunkach: reorganizacji struktury szkolnictwa i zmian w programie nauczania. Dla celów administracji szkolnej kraj podzielono na dwie prowincje szkolne pod zwierzchnictwem szkół głównych, którymi były zreformowane uniwersytety wileński i krakowski. Szkołom głównym podlegały szkoły wydziałowe, traktowane jako uczelnie wyższe, tym zaś podlegały szkoły podwydziałowe, traktowane jako niższe. U podnóża struktury znajdowały się szkoły parafialne. Struktura szkolnictwa została zeświecczona, fundusze na jej działalność pochodziły z majątku skasowanego po zakonie jezuitów. W programach nauczania nastąpiło odejście od średniowiecznej scholastyki, położono nacisk na przedmioty takie jak chemia, fizyka, matematyka, z drugiej strony geografia, historia, j.polski, wychowanie obywatelskie. Działalnośc KEN skoncentrowała się na tworzeniu seminariów nauczycielskich oraz tworzeniu Komisji Towarzystwo dla Ksiąg Elementarnych, która miała opracowywać podręczniki.

34. Rada Nieustająca

W 1775 sejm porozbiorowy powołał drugi organ Radę Nieustającą, który składał się z 36 członków, w połowie mianowanych przez sejm, w poł. Przez senat (na czele, którego stał król z prawem tylko 1 głosu). Rada działała In pleno (w całości) z udziałem wszystkich członków, bądź poprzez swoje wewn. Departamenty, którymi były departament interesów cudzoziemskich, sprawiedliwości, policji, wojska i skarbu. Rada Nieustająca poprzez swoją strukturę oraz kompetencje zbliżona była do dziś funkcjonujących urzędów, albowiem departamenty odpowiadały dzisiejszym resortom, zaś kompetencje nawiązywały do uprawnień dzisiejszej Rady Ministrów. Do tych kompetencji należy zaliczyć: zwierzchnictwo nad całą administracją centralna jak i ziemską, nie tylko w formie nadzoru, ale również poprzez akceptację królewskich nominacji, uzyskanie prawa do inicjatywy ustawodawczej, uzyskanie prawa do interpretacji ustaw, możliwośc wydawania aktów wykonawczych albo ustaw sejmowych poprzez prawo do dysponowania królewszczyznami, prawo do nominacji oficerskich.

35. Reformy Sejmu Wielkiego do uchwalenia Konstytucji 3-go Maja.

Nie mam odpowiedzi na to pytanie  może ktoś wrzuci….

36. Ustawa o miastach królewskich.

Ustawa z 18 IV 1791 odnosiła się nie do wszystkich miast królewskich oraz wszystkich mieszczan, jedynie tylko do mieszczan wolnych miast królewskich. Za zgodą właścicieli rozciągała się na miasta prywatne. Intencją ustawodawcy było zrównanie mieszczan ze szlachtą, stąd tez przyznano mieszczanom prawo nietykalności osobistej, zezwolono na nabywanie dóbr ziemskich poza miastem, zezwolono na piastowanie niektórych cywilnych, wojskowych i duchownych urzędów. Ponadto każdorazowo sejm miał obowiązek nobilitacji kilkudziesięciu najzamożniejszych i najaktywniejszych mieszczan. Ustawa kwietniowa ustalała także ustrój miast, wprowadzała bowiem jednolite organy ustawodawcze: zgromadzenie i magistrat na czele z burmistrzem i prezydentem. Dopuszczała także podział większych miast na cyrkuły. Tworzyła nadto samorząd wyższego szczebla w postaci zgromadzeń narodowych, które wybierały deputatów do sejmu.

37. Pozycja mieszczan i chłopów w Konstytucji majowej.

W czasie obrad Sejmu Czteroletniego przedstawiciele 141 miast królewskich udało się w słynnej „ czarnej procesji” do króla sejmu z memoriałem, który zawierał szereg postulatów, dot. Spraw mieszczan i ich udziału w zyciu politycznym. W wyniku tego zajścia, a także wskutek prac powołanej do życia deputacji miejskiej sejm uchwalił w kwietniu 1791r ustawę o miastach wolnych (królewskich)- uznana za część składową Konst. 3go Maja. Spełniała ona wiele postulatów: nietykalność osobistą, możliwość nabywania dóbr ziemskich, obejmowania niższych stanowisk w administracji, sądownictwie i palestrze, jak również we władzach duchownych i korpusie oficerskim. Rozszerzono znacznie możliwość nobilitacji dla najzamożniejszych i najaktywniejszych mieszczan, zniesiono jurydyki, miasta otrzymały skromną reprezentację w centralnych organach administracji , uprawniono do uczestnictwa w obradach sejmu.
Chłopi- zapowiedź zmian- art. IV Konst. 3go Maja- głosił on wzięcie chłopów pod opiekę prawa i rządu krajowego, co mogło oznaczać możliwość zwracania się w przyszłości do administracji państwowej i sądownictwa w kwestiach dotyczących rolnictwa i ludności wiejskiej. Zalecano dziedzicom zawieranie umów z chłopami w sprawach świadczeń,. Miały one wiązać kontrahentów i ich sukcesorów. Wolności osobistej ogółowi chłopów nie przyznano, zapewniano ją tylko przybyszom z zagranicy, także zbiegom, którzy zdecydowali się wrócić do Polski. Dalej nieco w kwestii gwarancji praw chłopskich poszła ustawa z 1792r. o sprzedaży królewszczyzn. Deklarowała ona własność wieczystą ziemi dla chłopów z tych dóbr oraz możliwość opuszczenia gospodarstwa po spełnieniu pewnych warunków rozliczeniowych/

38. Monarcha w świetle konstytucji.

Konstytucja 3-go Maja z jednej strony ustabilizowała a z 2giej osłabiła pozycje króla. Stabilizacja polegała na wprowadzeniu dziedziczności tronu na zasadzie primogenitury. Dopiero w razie wygaśnięcia dynastii specjalny sejm elekcyjny miał dokonać wyboru nowego króla polskiego Osłabieniem pozycji króla było pozbawienie go rangi osobnego stanu sejmowego, prawa sankcjonowania ustaw i głosu decydującego w dziedzinie władzy wykonawczej. Jako głowa państwa i dożywotni szef rządu był „sam przez się nic nie czyniący”, a więc nieodpowiedzialny politycznie.

39. Sejm i Senat w Konstytucji Majowej.
W polskiej Konstytucji nastąpiło pewne zachwianie równowagi, albowiem prymat oddano władzy ustawodawczej czyli sejmowi. Sejm był dwuizbowy składający się z izby poselskiej i senatu. Izba poselska składała się z 204 posłów i 24 plenipotentów reprezentujących interesy miast, lecz bez pełni praw przysługujących posłom szlacheckich. Senat w ilości 132 senatorów w dalszym ciągu tworzyli wojewodowie, biskupi, kasztelan i ministrowie, ale wybierani byli przez sejmiki z pośród kandydatów wybieranych przez króla. Zachwiana została dotychczasowa równowaga obu izb. Prymat bowiem uzyskała izba poselska. Widoczne to było w zakresie głosowania, inicjatywy ustawodawczej oraz kontroli nad rządem. Sejm zwoływany był przez króla nie co dwa lata lecz na dwa lata. Mandat poselski wygasał więc dopiero po upływie dwóch lat. Taka konstrukcja oznaczała również, że król mógł zwoływać sejm na sesję nadzwyczajną bez przeprowadzania nowych wyborów. Konstytucja wydłużała sesje sejmowe z dotychczas 6 tyg do 10 tyg. Procedura ta znosiła jednogłośnośc tym samym liberum veto, a decyzje zapadały większością głosów. Dawało to prymat ze względu na liczebność izby poselskiej nad senatem. Senat pozbawiono inicjatywy ustawodawczej. Sprecyzowane zostały uprawnienia. Na zasadzie wyłączności sejm stanowił ustawy we wszystkich materiach. Tylko on mógł uchwalić podatki. On sprawował kontrolę nad władzą wykonawczą. W jego gestii była akceptacja umów międzynarodowych.

40., STRAŻ PRAW, SKŁAD I KOMPETENCJE+ 41.ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONSTYTUCYJNA I POLITYCZNA MINISTRÓW W KONSTYTUCJI MAJOWEJ
Konst 3 maja ustanowiła nowy organ Straż Praw. Był to rząd centralny, gabinet ministrów z królem na czele. Do strazy wchodzili: prymas (jako głowa duchowieństwa i jednocześnie przewodniczący KEN), 5 ministrów( policji, pieczęci, interesów zagr, skarbu, wojny). Skład straży uzupełnili marszałek sejmu i następca tronu (bez prawa głosu). Król nie tylko przewodniczył , lecz podejmował finalne decyzje, z tym, że do ich wazności potrzebny był podpis jednego z ministrów- kontrasygnata. Kontrasygnowanie niezgodnej z prawem rezolucji pociągało ze sobą odpowiedzialnośc ministra przed sejmem. Za naruszenie prawa ministrowie mogli być decyzją obu izb postawieni przed sądem sejmowym. Była to odpowiedzialnośc konstytucyjna. Natomiast za działalnośc niezgodną z wolą parlamentu- odpowiedzialnośc parlamentarna polegająca na wyrażeniu przez sejm votum nieufności

42, USTRÓJ WŁADZ W OKRESIE INSUREKCJI
Insurekcja kościuszkowska –marzec 1794r- w Krakowie. Władze powstania miały charakter dyktatorski. Koncentrowała się w osobie naczelnika, czyli Kościuszki. Ten szeroki zakres uprawnień Naczelnik organizował z Radą Najwyższą Narodową.Rada przejęła te kompetencje które wcześniej posiadał król i sejm. Składała się z 8 członków i 32 zastępców. Każdy z radców przewodniczył wydziałowi Rady (porządku, bezp, skarbu, żywności, potrzeb wojskowych, interesów zagr, instrukcji narodowej, sprawiedliwości). Losy powstania w znacznej mierze były uzależnione od chłopów. Zachętą do ich udziału były dwie decyzje władz powstania kościuszkowskiego, czyli wydane w dniu 7 V 1794r. Uniwersał Połaniecki i z 26 VII 1794 ustawa o dozorach i dozorcach.
Uniwersał połaniecki nadawał chłopom wolnośc osobistą, oznaczało to, że chłopi bezrolni mogli wieś opuścić w każdej chwili , natomiast chłopi posiadający ziemię mogli ją opuścić po wypelnieniu zobowiązań wobec dworu. Uniwersał zawieszał pańszczyznę na czas powstania. Funkcje związane z respektowaniem postanowień uniwersału powierzał dozorcom. W mysl tej ustawy dozorca był urzednikiem panstwa na wsi. Mógł nim zostać każdy kto umiał czytać, pisać, rachować. Dozorcę mianowała komisja cywilno- wojskowa. Dozorca rozstrzygał spory pomiędzy dworem a chłopami. W obrębie dozoru (1000-1200 gospodarstw ) miał czuwać nad społ-gosp rozwojem powierzonego mu terenu.

43. Ustrój polityczny po III rozbiorze Polski w zaborze austriackim.
Ziemie polskie pod zaborem austriackim określono Galicją i Lodomerią. Do 1803r istniał podział na Galicję Wsch. (I rozbiór) i Galicję Zach. (II rozbiór). W 1803 obie te części połączono. Władzę absolutną sprawował cesarz austriacki, który wobec Galicji sprawował ją przez wiedeńską kancelarię nadworną i lwowskiego gubernatora, który kumulował pełnię władzy z wyłączeniem spraw dotyczących wojska i skarbowości. Pierwotnie od 1772 Galicja podzielona była na cyrkuły i obwody na czele ze starostami i dyrektorami. Po reorganizacji w 1795 pozostawiono tylko cyrkuły ze starostą cyrkułowanym jako administratorem.

44. Ustrój polityczny po III rozbiorze w zaborze pruskim.-

ziemie polskie tworzyły: 5 prowincji (władzę administracyjną sprawowało generalne dyrektorium); departamenty (funcje wykonawcze sprawowały kamery wojenno- ekonomiczne); powiaty (władzę administracyjną powierzono landratom). Urzędnicy administracji wszystkich szczebli rekrutowali się spośród ludności niemieckiej i byli mianowani przez króla pruskiego.

45. Powstanie Księstwa Warszawskiego i jego konstytucja.
Sytuacja polityczna jaka zaistniała w chwili przejęcia władzy przez Napoleona sprzyjała w praktyce KONSERWATOR POWIERZCHNI PŁASKICH koncepcji odzyskania niepodległości. Urealniać się ona zaczęła kiedy wojska francuskie zaczęły odnosić sukcesy nad koalicją prusko- rosyjską. W efekcie na przełomie 1806 i 1807 wyzwolona została część ziem z zaboru pruskiego. Efektem finalnym tej zwycięskiej kampanii był traktat z Tylży z 7 i 8 VII 1807 podpisany przez Francję z jednej strony, a Rosję i Prusy z 2giej. W wyniku tego traktatu z ziem polskich II i III zaboru pruskiego utworzono Ks. Warszawskie. Jego pierwotny obszar obejmował 103 tyś km2, a w 1809 uległo powiększeniu do 155 tyś km2. W wyniku zwycięskiej wojny z Austrią do Ks. Przyłączono ziemie II rozbioru austryjackiego.
KW było półsuwerennym państwem zaliczanym do tzw. Wielkiego cesarstwa, którego ustrój określony został nadaną przez Napoleona 22 lipca 1807 Konstytucją. Składała się z 89 art. W zdecydowane większości stanowiącej o ustroju politycznym państwa: kiełkowały projekty przywrócenia do zycia Sejmu Wielkiego i reaktywowania Konstytucji 3go Maja- Napoleon nie zgodził się. – w trakcie krótkotrwałych przygotowań do nadania KW konstytucji Napoleon wysłuchał postulatów Komisji Rządzącej , ale zgodził się na nieznaczne kompromisy w stos. Do proponowanego wzorca (opartego na franc. Konstytucji konsularnej z 1799). Ustępstwa te dotyczyły głównego składu parlamentu oraz pozostawienia pewnych reliktów podziału na stany z uprzywilejowaniem szlachty.
46. Pozycja monarchy w Księstwie Warszawskim
Z punktu widzenia formy państwa Księstwo było monarchią Konstytucyjną. Pozostawało w unii personalnej z Saksonią. Król saski był równocześnie księciem warszawskim.
W systemie ustrojowym Księstwa szczególną rolę uzyskał monarcha. W myśl art.6 Konst. W jego osobie koncentrowała się pełnia władzy wykonawczej. Monarcha posiadał ponadto pewien zakres władzy ustawodawczej i sądowniczej.
W zakresie władzy ustawodawczej: miał inicjatywę ustawodawczą, zwoływał sejm, mianował senatorów, marszałków obu izb, zwoływał sejmiki i zgromadzenie gminne, podsiadał prawo sankcji dla ustaw sejmowych.
Posiadał także prawo łaski i mianował sędziów. Był piastunem władzy wykonawczej. Decydował o polityce wewn. Państwa, realizował budżet, mianował urzędników w państwie, mógł ich odwoływać. W drodze dekretów mógł uzupełniać konstytucję.

47. Sejm Księstwa warszawskiego, jego skład i kompetencje

48. Rada Stanu w Księstwie Warszawskim.
Radę Stanu stanowili: król, zastępca króla, prezes, ministrowie, sekretarz, radcowie (z głosem niestanowiącym). Rada Stanu opracowywała projekty ustaw dekretów królewskich, rozpatrywała sprawozdania ministerialne, przygotowywała budżet. Była trojakiego rodzaju sądem: administracyjnym, kompetencyjnym, kasacyjnym. Jako sąd administracyjny rozpatrywała w ostatniej instancji spory między obywatelem a organami adm, jako sąd kompetencyjny- rozpatrywała spory o właściwość rzeczową między sądami a organami adm, jako sąd kasacyjny badała zgodność wyroków sądów niższej instancji z prawem materialnym. Sądów. Rada Stanu nie badała więc wyroków merytorycznie, a jedynie zatwierdzała lub odrzucała wyroki sądów niższej instancji.

49. Podział administracyjny i władze lokalne w Księstwie Warszawskim

Dla celów administracji lokalnej Księstwo podzielone było na departamenty, te zaś na powiaty. Departamentów było 6, po 1809- 10, zaś powiatów 60 po 1809-100. Na czele departamentu stał prefekt. Jego obsługą zajmowało się biuro prefekta. Przy prefekcie działała Rada Prefekturalna, która była sądem adm oraz Rada Departamentowa, która była ciałem opiniodawczym. Okiem prefekta w powiecie był podprefekt. Ciałem opiniodawczym przy nim działającym była Rada Podprefektorialna. Miasta większw zwane municypalnymi administrowane były przez prezydentów minicypialnych, zaś miasta mniejsze przez burmistrzów.

50. Dekret Grudniowy w Księstwie Warszawskim

W KW sprawą o kapitalnym znaczeniu była kwestia chłopstwa. Dekret z grudnia- w świetle tego dekretu ziemie wraz z zabudowaniami uznano za wyłączną własność szlachty. To ostanowienie oznaczało: likwidację własności podzielonej- charakterystycznej dla Polski feudalnej; pozbawiało formalnie chłopów prawa do ziemi; dekret stanowił również, że w przypadku nie zawarcia stosownej umowy chłop mógł być z dotychczas uzytkowanej ziemi wyrugowany (chłopowi zdjęto kajdany wraz z butami)

51. Powstanie Królestwa Polskiego i jego konstytucja.

W maju 1815 na Kongresie Wiedeńskim podjęto decyzję o likwidacji Księstwa Warszawskiego. Księstwo przestało istnieć, ale: z ziem księstwa utworzono Królestwo Polskie, z Krkaowa i najbliższej okolicy – Wolne Miasto Kraków zwane Rzeczpospolitą Krakowską, z departamentów zachodnich Księstwa Warszawskiego- Wielkie Księstwo Poznańskie. Obszar Królestwa Polskiego: 130 tyś km2.Królestwo było połączone unią personalną z Rosją co potwierdzone zostało nadaną przez cesarza Aleksandra I Konstytucją. Składała się z 165 art.- zapewniała szlachcie przewagę w sejmie, a kryteria dostępu do wielu stanowisk państwowych w administracji, sądownictwie i innych dziedzinach życia publ. Sprawiały, że mogła je obejmować ta właśnie grupa społ.
Tron polski był dziedziczny w dynastii Romanów
Władza królewska niezwykle była rozległa- uzupełnianie imodyfikowanie konstytucji poprzez „statuty organiczne”, inicjatywa ustawodawcza i sankcja uchwalonych przez sejm ustaw.
Do króla należała pełnia władzy wykonawczej.

52. Sejm Królestwa Polskiego. Skład i kompetencje.
Dwuizbowy złozony izby poselskiej i senatu, trzecim stanem miał być król. W skład izby poselskiej wchodzili posłowie (77) wybierani na sejmikach powiatowych oraz deputowani (51) wybierani na zgromadzeniach gminnych.
Skład senatu tworzyli biskupi, tytularni wojewodowie i kasztelani, ich liczba nie mogła przekraczać 64 czyli połowy składu izby poselskiej. Sejm zwoływał monarcha co dwa lata na 15-dniowe sesje.
Wzrosły kompetencje sejmu: uchwalanie podatków, decyzje o systemie monetarnym, uchwalanie budżetu, ustawodawstwo w zakresie prawa cyw, karnego i adm., ustalenie kontyngentu dla wojska, kontrola nad poczynaniami ministrów, pełnił funkcję sądu politycznego

53. Rada Stanu w Królestwie Polskim w dobie konstytucyjnej.
Rada Stanu, organ zaadaptowany dla potrzeb KP z urządzeń ustrojowych Ks. Warszawskiego, dzieliła się na Zgr. Ogólne i Radę Adm. Radzie Stanu przewodniczył namiestnik. W skład jej wchodziło 5 resortowych ministrów, radcy stanu- zwyczajni i nadzwyczajni oraz sekretarz stanu, kierujący jej biurem. Ponadto członkami Rady (inaczej niż w Księstwie) byli referendarze stanu. Głównym zadaniem Rady Stanu było przygotowywanie projektów aktów prawnych- sejmowych i królewskich. Podejmowała ona również decyzję o oddaniu pod sąd za przestępstwa urzędnicze urzędników adm. Uszczuplone zostały kompetencje sądowe Rady stanu. Przestała pełnić funkcje sądu kasacyjnego.
Po powstaniu listopadowym Statut Organiczny (1832) utrzymał instytucję Rady Stanu, ale o innym składzie i kompetencjach. Ta „druga Rada Stanu” złożona była z dyrektorów gł. Komisji rządowych, radców stanu oraz innych osób. Nie było sejmu, więc projekty przepisów prawnych z Rady Stanu przesyłano do Petersburga, gdzie urzędował Departament Spraw Królestwa Polskiego. Pozbawiono radę podejmowania decyzji o oddawaniu urzędników pod sąd, ale za to w związku z nowym prawem o szlachectwie z 1836 Rada Stanu wzbogaciła się o organizacyjnie powiązano z nią Heroldię Królestwa Polskiego. W 1841 Radę Stanu uznano za zbędną, uległa likwidacji. Odrodziła się po 20 latach, w ramach reform Wielkopolskiego jako powołana w 1861 „trzecia Rada Stanu Królestwa Polskiego”. Ostateczna likwidacja po powstaniu stycz. W 1867

pasazere

51.Powstanie Królestwa Polskiego i jego konstytucja.
Na kongresie w Wiedniu w maju 1815 roku państwa zaborcze zawarły traktat, zgodnie z którym ziemie byłego Księstwa Warszawskiego (z wyjątkiem departamentów poznańskiego i bydgoskiego) zostały przyłączone do Cesarstwa Rosyjskiego. Na tym obszarze, liczącym 128 tys. km2 powstało Królestwo Polskie związane z Cesarstwem Rosyjskim unią personalną i posiadające własną konstytucję. W grudniu 1815 roku ogłoszoną pisaną przez cara, Aleksandra-(Jako króla polskiego) konstytucję Królestwa Polskiego.
Gwarantowała dna Królestwu:
- własne terytorium,
- polskie władze centralne i lokalne,
- narodowy parlament i armię,
- własny budżet i system monetarny,
- odrębny system oświatowy.
Wyraźnie podkreślono narodowy, polski charakter państwa. Jednocześnie konstytucja stwierdzała nierozerwalność związku państwa polskiego z Rosją, każdy bowiem władca rosyjski miał być zarazem królem polskim.

52.Monarcha i namiestnik w Królestwie Polskim. Pozycja i kompetencje.
W latach 1815 - 1830 Królestwo Polskie było monarchią konstytucyjną. Na jego czele stał monarcha, który miał bardzo
rozległe uprawnienia:
- był zwierzchnikiem władzy wykonawczej i sił zbrojnych,
- przysługiwała mu inicjatywa ustawodawcza,
- mógł zwoływać i rozwiązywać sejm oraz stawiać veto wobec jego uchwał,
- mianował wyższych urzędników.
Wszystkie te uprawnienia wraz z prawem wydawania tak zwanych statutów (dekretów) stwarzały królowi możliwość zmiany
samej konstytucji. Podczas nieobecności monarchy w królestwie reprezentował go namiestnik który :
- był zwierzchnikiem władz administracyjnych,
- miał prawo podejmowania decyzji w imieniu króla.
A monarcha, ani namiestnik nie byli odpowiedzialni za swe decyzje.

53.Sejm Królestwa Polskiego. Skład i kompetencje.
Kształtem i kompetencjami sejm Królestwa Polskiego nawiązywał zgodnie z konstytucja z 1815 roku do modelu Księstwa Warszawskiego. Były jednak pewne różnice. Przede wszystkim króla uznano za część składową sejmu, który składał się z 2 izb: izby poselskiej i senatu.
Izba poselska składała się ze 128 członków, w tym 77 posłów wybieranych (jak w Księstwie Warszawskim) na powiatowych sejmikach szlacheckich i 51 deputowanych, których wybierały zgromadzenia gminne. Członkom izby poselskiej przysługiwał immunitet poselski. Senat sprawował funkcje Sądu Sejmowego. Członków senatu mianował dożywotnio monarcha z pośród biskupów, arystokracji, szlachty, wojewodów i kasztelanów.
Obrady sejmu miały odbywać się co 2 lata. Jednak od 1820 roku przerwy między sesjami przedłużyły się do 5 lat Według konstytucji sejm został wyposażony w szersze kompetencje niż w Księstwie Warszawskim. Z dziedziny ustawodawstwa doszło prawo administracyjne, i decyzje w sprawach budżetu i poboru wojskowego. Ponadto sejm w pewnym zakresie kontrolował działalność rządu poprzez debaty nad sprawozdaniami o stanie państwa przedkładanymi przez Radę Stanu.

54.Rada stanu w Królestwie Polskim w dobie konstytucyjnej.
Rada Stanu dzieliła się na:
zgromadzenie ogólne,
- radę administracyjną
Mówiąc o Radzie Stanu mamy na myśli właśnie jej Zgromadzenie Ogólne. Na czele rady stanu stał namiestnik. W jej skład wchodziło:
5 resortowych ministrów
- radcy stanu - zwyczajni i niezwyczajni
- sekretarze stanu – kierujący jej biurem
- referendarze stanu
Zadaniem rady (jak poprzednio) było:
- przygotowywanie projektów aktów prawnych - sejmowych i królewskich,
- podejmowała decyzje o oddaniu pod sąd urzędników mianowanych przez króla
Rada Stanu pozostała sądem kompetencyjnym i administracyjnym ale przestała pełnić funkcje sądu kasacyjnego.

55.Administracja centralne w Królestw Polskim doby konstytucyjnej.
Funkcje organu rządowego od 1826 roku pełniła Rada Administracyjna jako najwyższa władza wykonawcza i administracyjna w Królestwie. Była ona organem doradczym namiestnika. Składała się z 5 ministrów, którzy przewodniczyli Komisjom Rządowym będącym naczelnymi organami resortowymi w Królestwie. Zgodnie z postawieniami konstytucji z 1815 roku owych komisji było 5:
- Komisja Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego,
- Komisja Spraw Wewnętrznych i Policji,
- Komisja Sprawiedliwości,
- Komisja wojny
- Komisja przychodów i skarbu
Każde zarządzenie namiestnika wymagało podpisu (kontr asygnaty) szefa danego resortu, co czyniło ministra odpowiedzialnym za podejmowane decyzje. Była to odpowiedzialność konstytucyjna - sejm mógł oskarżyć ministra o łamanie konstytucji.

56.Podział terytorialne Królestwa Polskiego i administracja lokalna 1815- 1830 Królestwo Polskie.
Najważniejszą jednostkę podziału administracyjno - terytorialnego stanowiło województwo i było ich 8. Na czele województwa stały komisje wojewódzkie na czele z prezesami. Komisje dzieliły się na wydziały każda składała się z 5 komisarzy od 4 do 7 delegowanych z poszczególnych obwodów, na które dzieliło się województwo. Komisarze ci byli szefami administracji w obwodach, obejmujących zwykle 2 lub 3 dawne powiaty z czasów Księstwa Warszawskiego. W 1818 roku wprowadzono jednolitą organizację władz miejskich w Królestwie. Zarządy miast otrzymały nazwę urzędów municypalnych. W miastach wojewódzkich składały się one z prezydenta i radnych, a w pozostałych miastach z burmistrza i ławników. Na wsi władzę stanowił wójt gminny. Od 1818 roku wójtami byli właściciele dóbr. Minimalna gmina mogła liczyć 10 chałup.

57.Rzeczpospolita Krakowska (WMK) - podstawy prawne ustroju.
Wolne Miasto Kraków określane mianem Rzeczpospolitej Krakowskiej. Obejmowało ono obszar 1150 km2 z liczba ludności ok. 80 tys. później 120 tys. W jej obrębie znajdowały się miasto Kraków, Trzebinia, Nowa Góra i Chrzanów oraz 224 wsie.
Ustrój Rz. K. określony został w opracowanych na Kongresie Wiedeńskim zasadach konstytucyjnych które w 1818 r. przekształcone zostały i legły u podstaw konstytucji przejętej we wrześniu 1818 r. Obowiązywała ona do 1833r. kiedy to wprowadzono w życie nowa konstytucje majową.
W dziejach ustrojowych Rzeczpospolitej Krakowskiej wyróżnić można 2 okresy:
do powstania listopadowego 1830 r.
i po powstaniu listopadowym
Do 1830 roku Rzeczpospolita Krakowska miała liberalna konstytucje, ingerencja państw ościennych była stosunkowo niewielka. Sytuacja zmieniła się radykalnie po 1833 roku kiedy w formie represji za pomoc udzielona powstaniu listopadowemu zmieniono konstytucje, wprowadzono kilkuletnią okupacje Rz. K. wprowadzono kuratele państw opiekuńczych, ograniczono swobodę życia politycznego.

58.Zgromadzenie Reprezentantów w WMK - skład i kompetencje.
W obu okresach organami władzy Rzeczpospolitej Krakowskiej były senat i zgromadzenie reprezentantów. Funkcje ustawodawcze zostały oddane w ręce Zgromadzenia Reprezentantów Do roku 1833 składało się ono za 41 członków z których 26 wybieranych było na zgromadzeniach gminnych 6 to byli sędziowie pokoju,
po trzech zaś wybierały kapituła, senat i uniwersytet krakowski. Po roku 1833 czyli po zmianie konstytucji liczbę członków zgromadzenia ograniczono do 30 20 wybierano na zgromadzeniach 4 stanowiło sędziów pokoju po dwóch pochodziło z wyboru senatu, kapituły i uniwersytetu krakowskiego.
Zgromadzenie Reprezentantów wybierano na 3 lata, po 1833 na 6 lat, zbierało się corocznie.
Do jego uprawnień należało:
- ustawodawstwo, z wyjątkiem zmiany konstytucji
- podatki
- system monetarny.

59.Senat w WMK - skład i uprawnienia.
Senatowi przypadła rola rządu Wolnego Miasta Kraków. Przewodniczył mu prezes i 12 senatorów wybieranych w połowie dożywotnio, a w połowie czasowo. Po 2 senatorów delegował uniwersytet i kapituła krakowską resztę wybierało Zgromadzenie Reprezentantów. Co roku zmieniało się 3 senatorów czasowych oraz dokonywano elekcji lub reelekcji prezesa. W roku 1833 nowa konstytucja Rzeczpospolitej zmniejszyła skład Senatu do 9 osób. Senat miał szerokie kompetencje w dziedzinie władzy wykonawczej. Obsadzał wszystkie urzędy z wyjątkiem tych zastrzeżonych dla Zgromadzenia Reprezentantów. Wykonywał też funkcje związane z ustawodawstwem. Ponadto senat posiadał prawo łaski.

60.Władze lokalne w WMK.
Dla celów administracji lokalnej Rzeczpospolita Krakowska została podzielona na 28 gmin z których 26 miało charakter polityczny, te dwie niepolityczne to gminy żydowskie.
Na czele gminy stali wójtowie. W latach 30 funkcje szefów administracji gminnej przyjęli pochodzący z nominacji komisarze cyrkułowi i komisarze dystryktowi.
W zakresie ustroju społeczno gospodarczego Rzeczpospolitej Krakowskiej dokonano oczynszowania chłopów dobrych prywatnych i rządowych. Ponadto wzbogaciło się mieszczaństwo Krakowa , wykorzystano fakt że Rz. K. była wolnocłowa. Los Rz. K. przypieczętowany został w roku 1846 w efekcie klęski powstania krakowskiego. We IX 1846 roku Ferdynand I zniósł ustrój ok. określony konstytucją z 1833 i wcielił ten obszar w skład Galicji.

61.Przekształcenia ustrojowe w Prusach na początku XIX w.
U podstaw przemian ustrojowych w państwie pruskim XIX wieku znalazły się reformy przeprowadzone w latach 1807 - 1815 przez Steina i Hardenberga. Reformy te doprowadziły do przemian w dziedzinie stosunków społecznych i ustroju
politycznego.
Członkowie rządu stanęli na czele nowoczesnych ministerstw:
- Spraw Wewnętrznych,
- Spraw Zagranicznych,
- Finansów,
- Wojny,
- Sprawiedliwości.
Wprowadzono nowy podział administracyjno - terytorialny. Mianowicie utworzono:
- prowincje z nad prezydentem,
- rejencje z prezydentem,
- powiaty z landratami.
W miastach utworzono organy uchwałodawcze rady a te z kolei uformowały magistraty z burmistrzami (nadburmistrzami w większych miastach).
W sprawach chłopskich edykt z 1807 roku zniósł poddaństwo osobiste ludności wiejskiej, w 1808 roku uwłaszczono chłopów z dóbr rządowych zaś w 1811 roku z dóbr prywatnych. Uwłaszczenie było dobrowolne i polegało na odpłatnym nabyciu własności gospodarstw rolnych przez chłopów.

62.Powstanie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (WKP) - jego forma ustrojowa.
Trzecim organizmem powstałym po kongresie wiedeńskim było wielkie księstwo poznańskie Jego status określony został decyzjami kongresu i patentem króla pruskiego z 1815 r.
Z formalnego punktu widzenia wielkie księstwo poznańskie włączone zostało do królestwa polskiego aczkolwiek posiadało pewne odrębności których nie miały inne prowincje Do odrębności zaliczyć należy: poszanowanie języka polskiego, własny herb i flaga dostęp do urzędów reprezentacja narodowa urząd namiestnikowski.
Po powstaniu listopadowym większość z nich stalą się martwym zapisem. Od początku istnienia władze pruskie traktowały wielkie księstwo poznańskie jako jedna z 10 a później 14 prowincji królestwa. Została ona tez na wzór innych prowincji urządzona pod względem społeczno gospodarczym i administracyjnym

63.Namiestnik i sejm w WKP.
Do 1830r. funkcjonował urząd namiestnikowski w wielkim księstwie poznańskim. Była to osoba mianowana przez króla, którego reprezentował ale równocześnie był reprezentantem interesów mieszkańców księstwa wobec króla. Nadawał w imieniu króla oznaczenia, siał petycje do tronu, zwoływał sejm prowincjonalny.
Sejm prowincjonalny był w zamysłach reprezentacja ustawodawcza Polaków wielkim księstwie poznańskim. Utworzony został w 1824 r. aczkolwiek pierwszy raz wybrany w 1827r.
Składał się z 3 stanów:
rycerskiego, (24 członków)
mieszczańskiego (16 członków)
chłopskiego ( 8. członków)
Zbierał się co trzy lata, przewodniczył mu marszałek. Nie posiadał organu wykonawczego. Był to typowy organ postulatowy działający na wzór utworzonego w 1795r, Galicji sejmu stanowego i wyrażał swoje opinie co do projektów ustaw dotyczących księstwa, mógł przesyłać petycje i prośby do króla, w niewielkim zakresie mógł stanowić prawo dotyczące urządzenia wsi i gmin.

68. Podstawy prawne autonomii Galicji.
20 października 1860 roku Franciszek Józef wydał tak zwany Dyplom Październikowy, który kładł podwaliny pod autonomię krajów koronnych, wprowadzając między innymi sejmy krajowe. Patent Lutowy, który zastąpił przepisy Dyplomu, sprecyzował zasady podziału kompetencji między Wiedniem (cesarz, Rada Państwa) a sejmami krajowymi. Rozpoczął się okres autonomii, który trwał do 1918 roku.
W autonomicznej Galicji mieszkańcy korzystali ze swobód narodowych i politycznych. Język polski po 1866 roku stał się językiem urzędowym. Nastąpiła polonizacja aparatu urzędniczego, sądownictwa, szkolnictwa, w tym także uniwersytetów.

69. Sejm Krajowy - skład i kompetencje.
Sejm Krajowy był najwyższym organem władzy autonomicznej. Składał się ze 161 członków:
- 149 posłów, których wybierały Kurie,
- 12 wirylistów czyli osób wchodzących z urzędu - wśród nich znajdowali się hierarchowie duchowni oraz przedstawiciela świata nauki.
Na czele Sejmu Krajowego stał marszałek krajowy, mianowany przez cesarza. Do pomocy miał on wicemarszałka (z reguły Ukraińca). Marszałek przewodniczył także Wydziałowi Krajowemu, który pełnił role organu wykonawczego Sejmu.
Kadencja Sejmu, jego marszałka i Wydziału Krajowego trwała 6 lat Kompetencje Sejmu krajowego obejmowały:
- ustawodawstwo w dziedzinie „kultury krajowej" (rolnictwo, leśnictwo, hodowla, ustrój agrarny itp.),
- inwestycje budowlane z funduszy krajowych,
- dobroczynność,
- budżet krajowy,
- uzupełnianie przepisów Statutu Krajowego.
Sejm miał też prawo do wysłuchania sprawozdań namiestnika z działalności administracji rządowej oraz składania interpelacji. Za pośrednictwem swego wydziału krajowego dokonywał kontroli samorządu i zarządzał majątkiem publicznym tak zwanym krajowym.

70.Władze rządowe w Galicji.
Krajowym organem administracji rządowej był namiestnik. Był on reprezentantem cesarza, a zarazem szefem administracji rządowej. Ponosił odpowiedzialność przed rządem centralnym i wykonywał jego polecenia. Naczelnik miał również wpływ na działalność Sejmu Krajowego. Zarządzał wybory do tego Sejmu i organizował ich przebieg. Miał inicjatywę ustawodawczą w imieniu rządu oraz przedkładał cesarzowi uchwały sejmowe do zatwierdzenia. Podlegał mu urząd zwany namiestnictwem. Do kompetencji namiestnika należały sprawy z zakresu „administracji politycznej", natomiast. wyłączono z jego uprawnień problemy ministerstw wspólnych dla całego państwa: spraw zagranicznych, finansów i wojny, wymiaru sprawiedliwości i niektórych dziedzin administracji gospodarczej. Dla tych dziedzin powoływano odrębne piony tak zwanej administracji niezespolonej, podległe najczęściej resortom wiedeńskim.

71.Samorząd terytorialny w Galicji w II pol. XIX wieku
Samorząd terytorialny kreowało jedno państwo. Obok samorządu gminnego w 4 krajach koronnych w tym w Galicji funkcjonował samorząd powiatowy. Rozwinięciem ustawy z marca 1862 o gminach były 3 ustawy samorządowe wydane przez sejm krajowy w 08 1862 r. o samorządzie gminnym, powiatowym i o obszarach dworskich
Ustawy te stały na gruncie jednolitości gmin wiejskich i miejskich, wyodrębnienia co do struktur i kompetencji samorządu miejskiego. Gminy wiejskie miały w Galicji charakter jednostkowy tworzyły je pojedyncze historycznie ukształtowane wsie.
Specyfiką charakterystyczna dla Galicji były tzw. obszary dworskie - enklawy na terenie gminy wyłączone spod
zwierzchnictwa samorządu, stanowiły własność lokalnej szlachty. Funkcje zwierzchnie w obszarze dworskim sprawował
właściciel o funkcjach podobnych do organów samorządu gminnego. Obszary dworskie przetrwały w Galicji do 1819 roku

72.Samorząd terytorialny w Prusach i WKP w II połowie XIX wieku.
Wielkie Księstwo Poznańskie stało się po Wiośnie Ludów dzielnicą Prus.
Na mocy przepisów z 1872 roku powiaty stały się jednostkami terytorialnymi administracji oraz samorządu lokalnego (powiatowego).
Landrat czyli starosta, mianowany przez króla szef administracji rządowej w powiecie był jednocześnie przewodniczącym sejmiku powiatowego i wydziału powiatowego.
Uprawnienia sejmików powiatowych były podobne do ich kompetencji z przed reformy powiatowej. Natomiast wydział powiatowy posiadał uprawnienia administracyjne oraz pełnił funkcje sądu administracyjnego I instancji. Zgodnie z przepisami z 1853 roku organami samorządowymi w miastach były magistraty oraz rada miejska. W 1891 roku znowelizowano przepisy o ustroju gmin wiejskich i ich samorządzie. Każda gmina była gminą osobną (gminą jednostkową). W małych gminach ( do 40 członków) organem uchwałodawczym było zgromadzenie gminne, a wykonawczym sołtys z dwoma ławnikami. W gminach większych natomiast analogicznie rada gminna (6 - osobowa) i sołtys z ławnikami.

75.Dekret z 22 listopada 1918r. i Mała Konstytucja.
22 listopada 1918 roku Piłsudski zatwierdził przedłożony mu przez rząd projekt dekretu o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej. Na mocy tego dekretu objął on jako Tymczasowy Naczelnik Państwa „Najwyższą Władzę Republiki Polskiej" do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego. Do Tymczasowego Naczelnika Państwa należało:
- mianowanie prezydenta ministrów i ministrów, którzy tworzyli Rząd Republiki Polskiej,
- zatwierdzanie projektów ustawodawczych uchwalonych przez Radę Ministrów,
- mianowanie wyższych urzędników państwowych.
Dekret ustanowił odpowiedzialność rządu przed Tymczasowym Naczelnikiem Państwa.
20 lutego 1919 roku Piłsudski złożył sejmowi „Najwyższą Władzę Republiki Polskiej". Jeszcze tego samego dnia sejm podjął uchwałę zwaną małą konstytucją Powierzała ona Piłsudskiemu dalsze sprawowanie urzędu Naczelnika Państwa. Mała konstytucja mówiła, że:
- władzę suwerenną i ustawodawczą w Państwie Polskim jest Sejm Ustawodawczy,
- Naczelnik Państwa jest przedstawicielem państwa i najwyższym wykonawcą uchwał Sejmu w sprawach cywilnych i wojskowych,
- Naczelnik Państwa powołuje rząd w pełnym składzie na podstawie porozumienia z Sejmem,
- Naczelnik Państwa oraz rząd są odpowiedzialni przed Sejmem za sprawowanie swojego urzędu,
- każdy akt państwowy Naczelnika Państwa wymaga podpisu odnośnego Ministra.
Pierwszego lipca 1920 roku utworzono Radę Obrony Państwa. Do jej zadań należało decydowanie w sprawach związanych z prowadzeniem i zakończeniem wojny oraz z zawarciem pokoju.
Mała konstytucja przestała obowiązywać dopiero w grudniu 1922 roku.

76.Ustrój polityczny w II RP w świetle Konstytucji marcowej.
Na mocy Konstytucji marcowej w Polsce wprowadzono ustrój demokratycznej republiki parlamentarnej - system parlamentarno-gabinetowy, w której władzę zwierzchnią sprawował naród przez organy w trójpodziale władzy.
Prezydent był wybierany na siedmioletnią kadencję przez Zgromadzenie Narodowe bezwzględną większością głosów. Miał on prawo odwołać rząd, zwoływać sesje sejmowe, obsadzać funkcje wojskowe, posiadał najwyższą zwierzchność nad siłami zbrojnymi, nie był natomiast dowódcą naczelnym w czasie wojny, mógł natomiast wypowiedzieć wojnę i zawrzeć pokój za uprzednią zgodą Sejmu. Prezydent posiadał także prawo darowania i łagodzenia kar, pełnił funkcję reprezentacyjną (w stosunkach międzynarodowych także akceptująca i koordynującą). Akt podpisany przez prezydenta nabieral mocy po podpisaniu go także przez premiera i odpowiedniego ministra. Prezydent nie miał żadnych uprawnień ustawodawczych. W razie popełnienia przestępstwa, prezydent mógł być sądzony tylko na wniosek Sejmu przez Trybunał Stanu.
Prezydenci, którzy byli wykonawcami tej konstytucji to: Gabriel Narutowicz. Stanisław Wojciechowski i Ignacy Mościcki.

77.Zasady Konstytucji marcowej.
Naczelne zasady konstytucji marcowej:
- zasada ciągłości państwa polskiego (była myślą przewodnią konstytucji)
- zasada zwierzchnictwa narodu (mówiła ze władza suwerenna w państwie należy do narodu),
- zasada demokracji przedstawicielskiej (według niej jedynym przedstawicielem narodu, wybieranym bezpośrednio przez wszystkich obywateli jest parlament),
- zasada podziału władzy (rozdzielała prerogatywy państwa między sejm i senat, prezydenta i ministrów oraz sądy),
- zasada rządów parlamentarnych (mówiła, że rząd powołany przez głowę państwa jest pod kontrolą parlamentu do czasu utraty poparcia większości członków parlamentu),
- zasada państwa liberalnego (stwierdzała, że interes jednostki przeważa nad interesem państwa),
- zasada jednolitości państwa (to wykluczenie odrębności ustrojowej poszczególnych części państwa. Jednym odstępstwem była autonomia Śląska).

78.Władza ustawodawcza i wykonawcza wg. Konstytucji marcowej.
Według Konstytucji Marcowej władza ustawodawcza spoczywała w rękach sejmu i senatu. Obejmowała ona wszelkie stanowienie praw publicznych i prywatnych oraz sposobu ich wykonania. Inicjatywa ustawodawcza należała zaś do sejmu i rządu – nie posiadał jej senat oraz prezydent.
Sejm i senat ponadto kompetencje elekcyjne i ustrojodawcze. Do kompetencji elekcyjnych należał wybór Prezydenta Rzeczpospolitej. Kompetencje ustrojodawcze natomiast uprawniały sejm i senat do przeprowadzenia zmian oraz rewizji konstytucji. Kadencja sejmu i senatu trwała 5 lat. Konstytucja przewidywała możliwość rozwiązywania izb ustawodawczych przed upływem kadencji.

79.Nowela sierpniowa.
2.VIII.1926 r. została uchwalona tzw. „nowela sierpniowa”. Miała ograniczyć „sejmokrację” i bardziej uniezależnić rząd od parlamentu. Uprawniała ona Prezydenta do rozwiązania Sejmu i Senatu na wniosek rządu. Prezydent otrzymał prawo wydawania niektórych rozporządzeń z mocą ustawy, w okresie gdy Sejm był rozwiązany (między kadencjami) lub w okresie kadencji, na podstawie ustawowego pełnomocnictwa. Ustawa ta wzmacniała znacznie role rządu i prezydenta.
Drugim aktem-wzmacniającym autorytarną władzę Piłsudskiego był dekret z 6.VIII.1926r. „O organizacji najwyższych władz wojskowych”-. Powoływał on do życia instytucję Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, niezależnego od Sejmu i od rządu, podlegającego jedynie Prezydentowi. Generalnym Inspektorem a także zwierzchnikiem Sztabu Głównego został Piłsudski. On był tez nieprzerwanie ministrem sparw wojskowych od maja 1926 r. aż do śmierci w maju 1935 r. (w14 kolejnych gabinetach). Nowa władza przeprowadziła czystki nie tylko w wojsku ale także w administracji państwowej. Ważniejsze stanowiska (wojewodów, starostów, naczelników departamentów i szefów policji) obsadzono starymi piłsudczykami. W stosunku do osób niepokornych i niewygodnych dopuszczano się aktów przemocy. Instrumentem tłumienia krytyki skierowanej pod adresem rządu stał się „dekret prasowy”.

80.Konstytucja kwietniowa — zasady konstytucyjne.
Konstytucja Kwietniowa wprowadziła polską odmianę ustroju prezydenckiego. Ustrojodawca odrzucił system podziału władz. Podstawowe zasady ustrojowe (dekalog) wyrażają koncepcję nadrzędności państwa nad prawami jednostki uznając, że „Państwo Polskie jest dobrem wszystkich obywateli" (art. I). Postanowienia konstytucji z 1935 zapewniały dominację władzy wykonawczej w państwie.
Konstytucja z 1935 utrzymała formalnie zasadę wyłącznej kompetencji sądów w wymiarze sprawiedliwości. Zakazano sądom badania ważności aktów ustawodawczych. Prawnie nie dopuszczono możliwości badania przez sądy zgodności-ustaw z konstytucją.

81.Prezydent w świetle Konstytucji kwietniowej. Wybór i kompetencje.
Prezydent Rzeczpospolitej wybierany był na okres 7 lat. Kandydata na prezydenta wybierało Zgromadzenie Elektorów, które tworzyli:
- marszałkowie sejmu i senatu
- prezes Rady Ministrów
- I prezes Sądu Najwyższego
- generalny inspektor sił zbrojnych
- 75 osób wybranych spośród obywateli „najgodniejszych” przez sejm i senat.
Uprawnienia prezydenckie konstytucja dzieliła na prerogatywy (uprawnienia osobiste) i uprawnienia zwykłe. Do prerogatyw należały:
- wskazywanie jednego z kandydatów na Prezydenta Rzeczpospolitej i zarządzanie głosowania powszechnego
- wyznaczenie na czas wojny następcy Prezydenta Rzeczpospolitej
- mianowanie i odwoływanie Rady Ministrów, I prezesa Sądu Najwyższego i prezesa NIK
- mianowanie i zwalnianie naczelnego wodza i generalnego inspektora sił zbrojnych
- powoływanie sędziów Trybunału Stanu
- powoływanie 1/3 ustawowej liczby członków senatu
- mianowanie i zwalnianie szefa i urzędników swej Kancelarii Cywilnej
- rozwiązywanie sejmu i senatu przed upływem kadencji
- oddawanie członków rządu pod sąd Trybunału Stanu
- stosowania prawa łaski.
Konstytucja przyznała prezydentowi kompetencje ustrojodawcze, ustawodawcze, wykonawcze, kontrolne oraz nadzwyczajne na wypadek wojny.

82.Terytorialna administracja rządowa w II RP .
Administracja rządowa realizowała funkcje wykonawcze w terenie. Terytorialne organy administracji rządowej tworzyły dwa piony:
- pion administracji ogólnej ( politycznej) zwanej tez zespoloną
- pion administracji specjalnej zwanej niezespoloną
Administracja ogólna realizowała zadania należące do Ministra Spraw Wewnętrznych. Administracja specjalna wykonywała funkcje wchodzące w zakres działania pozostałych resortów. Organy administracji rządowej zbudowane były na zasadzie hierarchiczno-instancyjnej , z której wynikało podporządkowanie organów niższych organom wyższym. Wyrażało się to w zależności służbowej i osobowej oraz w obowiązku wykonywania ich poleceń.

83.Samorząd terytorialne w II RP w świetle ustawy z 23 marca 1933r.
Ustawa rządowa z 23 marca 1933 roku :
- ograniczała kompetencje ciał kolegialnych na rzecz organów działających jednoosobowo
- wprowadzała zasadę domniemania kompetencji organów wykonawczych oraz ich przewodniczących,
- oznaczało to , że organy ustawodawcze mogły działać tylko w przypadkach wskazanych przez ustawę , zaś wszelkie inne sprawy miały być rozstrzygane przez organy wykonawcze. Świadczyło to o wzmocnieniu pozycji starostów , prezydentów, burmistrzów i wójtów.
Ustawa dawała tez możliwość powoływanie na długie kadencje położonych gmin oraz rozszerzyła środki nadzorcze. Miejsce organów samorządowych pochodzących z wyboru narzucała organy komisaryczne czyli mianowane przez władzę. Ustawa przyczyniła się do ujednolicenia zasad działania samorządu , wprowadzała jednakowe procedury i nazewnictwo czyli wzmacniała poczucie wspólnoty narodowej.

Witek

Przekształcenia ustrojowe w Prusach na początku XIX w.
W latach 1807- 1815 w Prusach nastąpiły głębokie zmiany społeczno polityczne, były one efektem refom przeprowadzonych przez Sztajna i Hardenberga które dotyczyły stosunków społeczno gospodarczych, sądownictwa, wojska, szkolnictwa, finansów.
Dwie z nich są szczególnie ważne: te dotyczące chłopów i dotyczące administracji.
W pierwszym przypadku, w roku 1807 zniesiono poddaństwo osobiste chłopów w roku 1808 nastąpiło uwłaszczenie chłopów w dobrach królewskich ( bez odszkodowania ) w roku 1811 rozpoczęto proces uwłaszczenia chłopów w dobrach prywatnych.
To uwłaszczenie w dobrach prywatnych dokonało się
za odszkodowaniem płaconym przez chłopów przy czym ekwiwalentem była cześć ziemi którą chłopi z tytułu uwłaszczenia uzyskali
uwłaszczenie rozłożone było w czasie, zakończone bowiem zostało w połowie XIX w
Efektem reform Sztajna i Hardenberga były też zmiany dotyczące zarówno administracji lokalnej jak i centralnej.
W pierwszym przypadku utworzono w 1808r. urzędy resortowych ministrów , w 1810 r. utworzono urząd premiera zaś w 1814 urząd rady ministrów
W zakresie administracji lokalnej dokonano nowego podziału terytorialnego królestwa pruskiego i wprowadzono nową strukturę organów administracji lokalnej.
Jednostkami podziału terytorialnego były:
prowincje,
obwody,
powiaty
gminy.
Władzą administracyjną w prowincji był mianowany przez króla nad prezydent.
Na czele obwodów stał również pochodzący z mianowania króla prezydent
Zwierzchnikiem administracji w powiecie był landrat i starosta mianowani przez króla spośród kandydatów wysuniętych przez sejmiki.
Nie zmienił się ustrój wsi określony landrechtem pruskim z 1794 r.
Władzę administracyjną sprawował sąd, kilka wsi tworzyło gminę, administrowaną przez wójta, w 1833 r. pozbawiono feudałów prawa do piastowania urzędu wójtowskiego. Cechą tak skonstruowanej administracji było to, że pochodziła z nominacji, że oparta była na zasadach jednoosobowości i zespolenia funkcji administracyjnej
Zamiarem Sztajna i Hardenberga było utworzenie samorządu terytorialnego na różnych szczeblach podziału terytorialnego Plan ten zrealizowano częściowo udało się bowiem stworzyć samorząd tylko w miastach, został on określony ustawa z 1807 r . Zgodnie z tą ustawą:
zlikwidowano podział miasta na królewskie i prywatne
ujednolicono struktury tego samorządu, jego organami były:
rada miejska pochodząca z wyborów o wysokim statusie majątkowym
wybierany przez rade magistrat. Na jego czele stał nad burmistrz w miastach większych i burmistrz w miastach mniejszych.
Ten ust rój administracyjny recypowano w wielkim księstwie poznańskim bo stanowiło ono integralną część królestwa pruskiego

Very Happy

Władze lokalne w Królestwie Polskim po powstaniu styczniowym.
W zupełnie innym kierunku poszła polityka zaborcy rosyjskiego po powstaniu styczniowym.
Klęska powstania listopadowego spowodowała ograniczenie autonomii Królestwa, klęska powstania styczniowego oznaczała likwidację autonomii i proces pełnej unifikacji królestwa.
Namacalnym dowodem było zniesienie nazwy Królestwa Polskiego na Kraj Przywiślański. Traktowano je jako generał - gubernatorstwo
1866-1876 – przy współudziale Komitetu Urządzającego zlikwidowano Ogólne Zgromadzenie Radę Stanu, Komisję Wyznań Religijnych I Oświecenia Publicznego Komisję Spraw Wewnętrznych Przychodu I Skarbu, Komisję Sprawiedliwości. W 1874 roku zniesiono urząd namiestnika, wprowadzono urząd generał gubernatora, zniesiono odrębność szkolnictwa, przywrócono Warszawski Okręg Naukowy, zniesiono odrębny Bank Polski, duchowieństwo podporządkowano kolegium w Petersburgu. Rozpoczął się proces rusyfikacji szkolnictwa i administracji.
Od 1874 roku na czele Królestwa – Kraju Przywiślańskiego stał generał gubernator. Posiadał szereg uprawnień cywilnych, wojskowych, policyjnych, prawo zsyłania w głąb Rosji bez wyroku, był łącznikiem między władzą w królestwie a władzą w Petersburgu
W 1866 roku Królestwo Kraj Przywiślański podzielono na 10 guberni. W tym samym roku na nowo podzielono na 85 powiatów. Na czele guberni stał gubernator, zastępował go vice gubernator, bezpośredni przełożony urzędu gubernialnego. W powiecie władzę administracyjną sprawował naczelnik powiatu, mający do pomocy 2 zastępców, jednego o spraw administracji, drugiego do spraw bezpieczeństwa.
Administracja w miastach się nie zmieniła
W gminach, wydany został ukaz uwłaszczający chłopów i wprowadzono samorząd terytorialny na szczeblu gminy. Ze względów politycznych gdzie indziej samorządu nie było. W gminach podobnie jak w Rosji samorząd terytorialny miał charakter zbiorowy, składał się z szeregu gromad, organem uchwałodawczym było Zebranie Gromadzkie, oraz sołtys wybrany przez zebranie oraz Zebrania Gminnego pod przewodnictwem wójta. W zebraniu mogli uczestniczyć właściciele minimum trzech morgów, był to organ mało operatywny.
Ten ustrój przetrwał do końca I wojny światowej